Stanisław Neblik - Fojerman Godej, czytej a pisz po ślonsku
 
Ô mie
Piyrszo strona
Napisz do mie - kontakt 
Linki
Fraszki a powiedzynia
Velorex
Radzijów, Rybnik
Fraszki a powiedzynia II
Fraszki a powiedzynia III
Opowiadania
Fraszki a powiedzynia IV
Tłōmaczynia
Fraszki a ppwiedzynia V
Zwyrtki
Szpacyjka
Dlo dziecek
Tłōmaczynia II
Zwyrtki II
Dlo dziecek II
Zwyrtki III
O Tigrze we fligrze
Dlo dziecek III
Slónsk downiyj
Slónsk dzisiej
Ślónsk dzisiej II
Limeryki
Śpiywki ślónski
Limeryki II
Prziroda
Limeryki III
Ślabiczka
Wiersze roztomańte
Limeryki IV
Ślabiczka II
Wiersze roztomańte II
Limeryki V
Wiersze roztomańte III
O Fojermanie
O kocie w samolocie
Po polsku - dla dzieci
Po polsku - różne
Po polsku - dla dzieci II
Po polsku - dla dzieci III
Po polsku - różne II
To już było (archiwum)
Podziel sie sobom
Bruksela
Kiczka
Strasburg 2019
Gōrnoślōnsko Tragedyjo
Grabowina, moji gniozdo
Inksi ô nas
 


Licznik

o2u.pl - darmowe liczniki

Ksiónżka gości

 

Nowości i zmiany


2006.07.08

Żniwowani

      Tak zaglóndóm w tyn kalyndorz i widza, że już zaś mómy lipiec i niydógo bydóm żniwa zaś. Przipómniało mi sie, jak to downi sie żniwowało u nos, jeszcze jakiś dwadziyścia lot nazod. Wy, starsi to pamiyntocie, ale nasze dzieci już niy całkiym.

      U nich to je tak, jak z tymi zwierzyntami dómowymi. Do nich sóm to: chómik i szczur, abo inkszo mysz w klotce, a kónia, ani krowy już niy znajóm.

      Teraz te żniwa, to twajóm z godzina najwyżyj. Pół godziny przejedzie tyn Bizón, abo inkszo Vistula, potym presa, pozbiyrajóm te pora kostków słómy, obiyli wysujóm z tyj ruły na prziczepa i po żniwach.

       Kedyś taki żniwa to twały co najmnij ze dwa tydnie. My na naszych pioskach sioli yno żyto, znaczy reż i czasami owies. Tak kole połowy lipca zaczynało sie oglóndać ta reż, czy już nima żdżało. Dubało sie te kłoska i rozciskało w palcach, abo rozgryzało, czy już sóm te ziorka doś twarde. Przeważnie sieczyniy zaczynało sie kole tego świynta, co downij było, 22 lipca.

       Do tego czasu chłop mioł już naklepane dwie kosy na zmiana, na górze było wyzamiatane miejsce na słóma i na obiyli osobno. Miechy tyż baby połotały, co myszy przegryzły z zeszłego roku.

       Keregoś dnia przichodziył chłop z roboty po połedniu i godoł: dzisiej idymy do żniw, siyc reż.Oblykało sie stare galoty, koszula, tako, coby te łości ze rży niy lazły dó niyj i szło sie do pola.

       Chłop zaczynoł siyc ta reż, a baba za nim ubiyrala zesieczóno słóma w snopki. Taki snopek trza było przewiónzać w pół i odciepnyć na bok. Tu zaczynała sie robota dlo dziecek, takich jak jo. Brali my te snopki i nosiyli w jedne miejsce na polu, najbliżyj chałupy. Tam stawiało sie te snopki w kozły, po 7, abo 8 ze rży ( z owsa po 4). W miyndzyczasie trza było zagrabować te zesieczóne już pole, żeby z tyj zmiyrzwiónyj słómy kryncić powrósła do powiónzanio tych szpiców w kozłach. Miało to chrónić kozły przed deszczym i wiatrym.

       Padoł żech Wóm, że te sieczyniy było po połedniu, jak chłop prziszoł z roboty, abo w sobota, bezto twało to przeważnie ze dwa, trzi dni. Potym musiały te kozły tak stoć pora dni, do tydnia.

       Potym dopiyro zaczynała sie najgorszo robota, czyli młócyni. Tu do roboty potrzebnych było wiyncy ludzi, beztóż trza było sie dogodować z sómsiadami i pómogać jedyn drugiymu. Zaczynało sie od prziwieziynio na jakim wózku maszyny do młócynio i fachla do fachlowanio tego obiylo. Jo już pamiyntóm, jak te maszyny były na motór na lichtsztróm, bo kedyś było to jeszcze ryncznie zwyrtane. Taki motór przed puszczyniym trza było fechtnyć tym pasym, żeby zabroł.

        Padoł żech Wóm, że do tego młócynio trza było dużo ludzi. Tóż dwóch woziłyo te snopki na jakim wózku, abo tragaczu z pola i kładło przi maszynie. Trzeci rozcinoł te powrósła, bo całych niy szło ciepać do maszyny, żeby sie niy zakasztowała. Czworty musioł kłaś do tyj maszyny. Musioł przi tym dować fest pozór, żeby mu niy zrobiyło jakij krziwdy, niy wcióngło go do pojszczodka. Musioł tyż dować pozór, bo te ziorka z tyj maszyny fest szczylały po pysku.

       Ze zadku z tyj maszyny wylatowała słóma i obiyli z plewami, tóż jedna baba wygrabowała ta słóma i odciepowała na bok. Tam stoł chłop z takimi dłógomi widłami o dwóch zymbach i podowoł ta słóma na góra, na piyntro. Na wiyrchu zaś to keryś odbiyroł i podowoł mie. Jako, żech był najmyńszy, to mie dycko trefiyło udeptować ta słóma na tyj górze. Musza Wóm pedziec,że niy była to leko robota. Było tam fest duszno. Dach był betónowy, nagrzoty jak diosi, niy było tam okyn, yno taki małe luftowniki. Po chwili takigo deptanio był człowiek cały zloty potym. Dopiyro wtedy te łości zaczynały gryżć, z tyj rży, po cołkim ciele. Taki młócyni twało ze piync - sześć godzin, to możecie se to wyobrazić, te deptani w tyj duchocie.

        Po skóńczyniu młócynio, to jeszcze niy był kóniec. Teraz trza było to wszystko wyfachlować. Stawiało sie fachel tak, żeby plewy leciały do gnojoka i sie fachlowało. Obiyli pospołu z plewami wsuwało sie kiblym do fachla, a czyste ziorka sypały sie na ziymia na plała. Tam łopatóm zbiyrało sie ich do miechów i odstawiało na bok. Po wyfachlowaniu wszystkigo liczyło sie miechy i wynosiyło na plecach na góra. Tam trza było zaś wysuwać te miechy, żeby ziorka wyschły pora tydni. Co jakiś czas musioł żech ich tam przemiyszać.

         Po skóńczymiu fachlowanio stykło już yno pozamiatać cały plac, posraniać wszystko i potym szło chwila poucztować. Chłopy wypiyły po piwie, wszyscy zjedni jakigo kołocza, abo chleba z wósztym i tak skóńczyły sie te żniwa. A na drugi dziyń szło sie przeważnie oddować sómiadowi robota i zaś było to samo.

       Teraz już widzicie, jak to kedyś wyglóndało te żniwowani. Niy było to wcale leko. Za to potym na rżysku nieli my fajne boisko do fuzbala. Szło tak grać pora tydni, aż zrobiyli podorówka. Na takim rżysku wszyscy byli cali podropani, niy godóm już o tych, co sie tam przewróciyli, ale kery by sie przejmowoł takimi gupotami wtedy.

      Tak to wyglóndało żniwowani w mojij młodości, o czym opowiedzioł żech Wóm jo

Fojerman




 
Copyright (c)2009-2024 {Stanisław Neblik - Fojerman}